- فریزال ورب جداشدنی (Separable Phrasal Verb) دقیقاً چیست و چه تفاوتی با نوع جدانشدنی دارد؟
- چگونه تشخیص دهیم که یک فریزال ورب جداشدنی است یا نه؟
- قانون اصلی برای استفاده از مفعول (اسم یا ضمیر) با فریزال وربهای جداشدنی چیست؟
- چه اشتباهات رایجی در استفاده از این افعال وجود دارد که باید از آنها اجتناب کنیم؟
در این مقاله، به تمام این سوالات به طور کامل و با جزئیات پاسخ خواهیم داد. یادگیری گرامر زبان انگلیسی، بهویژه مبحث افعال چند قسمتی یا Phrasal Verbs، یکی از چالشهای اصلی زبانآموزان است. در میان این افعال، درک مفهوم فریزال ورب جداشدنی و نحوه استفاده صحیح از آن، نقشی کلیدی در روان و طبیعی صحبت کردن شما دارد. این راهنمای جامع به شما کمک میکند تا یک بار برای همیشه این ساختار گرامری مهم را یاد بگیرید و با اطمینان کامل از آن در مکالمات و نوشتههای خود استفاده کنید.
فریزال ورب جداشدنی (Separable Phrasal Verb) چیست؟
فریزال ورب (Phrasal Verb) ترکیبی از یک فعل اصلی (main verb) و یک یا چند حرف اضافه (preposition) یا قید (adverb) است که با هم معنای جدید و متفاوتی از فعل اصلی ایجاد میکنند. برای مثال، فعل look به معنای “نگاه کردن” است، اما وقتی با حرف اضافه up ترکیب میشود (look up)، معنای “جستجو کردن اطلاعات” را میدهد.
حالا، به سراغ اصل مطلب برویم. فریزال وربها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: جداشدنی (Separable) و جدانشدنی (Inseparable).
یک فریزال ورب جداشدنی فعلی است که در آن، فعل اصلی و حرف اضافه/قید میتوانند توسط مفعول (object) جمله از یکدیگر جدا شوند. به عبارت دیگر، شما میتوانید مفعول را بین فعل اصلی و جزء دوم آن قرار دهید. این ویژگی، اصلیترین تفاوت این نوع افعال با نوع جدانشدنی است.
به این مثال توجه کنید:
- فعل: Turn on (روشن کردن)
- مفعول: the light (چراغ)
شما میتوانید این جمله را به دو صورت بنویسید و هر دو کاملاً صحیح هستند:
- Please turn on the light. (فعل و حرف اضافه کنار هم هستند)
- Please turn the light on. (مفعول بین فعل و حرف اضافه قرار گرفته است)
این قابلیت “جدا شدن” همان چیزی است که به این افعال نام “Separable” را میدهد.
قانون طلایی: جایگاه مفعول در فریزال وربهای جداشدنی
مهمترین قانونی که باید در مورد فریزال ورب جداشدنی به خاطر بسپارید، مربوط به جایگاه مفعول است. این قانون بسته به اینکه مفعول شما یک اسم (Noun) باشد یا یک ضمیر (Pronoun)، متفاوت است.
۱. وقتی مفعول یک اسم (Noun) است
اگر مفعول جمله شما یک اسم باشد (مانند a book, the music, my jacket)، شما دو انتخاب دارید و هر دو صحیح هستند:
- میتوانید اسم را بعد از فریزال ورب بیاورید.
- میتوانید اسم را بین دو بخش فریزال ورب قرار دهید.
بیایید چند مثال را با هم بررسی کنیم:
فعل: Pick up (برداشتن، بلند کردن)
- Can you pick up your clothes? (میتوانی لباسهایت را جمع کنی؟)
- Can you pick your clothes up? (هر دو جمله صحیح است)
فعل: Take off (درآوردن لباس)
- He took off his coat. (او کتش را درآورد.)
- He took his coat off. (هر دو جمله صحیح است)
نکته مهم: اگر مفعول شما یک عبارت طولانی است، بهتر است آن را بعد از فریزال ورب قرار دهید تا جمله روانتر و قابل فهمتر باشد. مثلاً:
She threw away all the old letters from her ex-boyfriend. (او تمام نامههای قدیمی از دوستپسر سابقش را دور انداخت.)
در این حالت، قرار دادن عبارت طولانی بین فعل و حرف اضافه (She threw all the old letters from her ex-boyfriend away) جمله را کمی سنگین و نامفهوم میکند.
۲. وقتی مفعول یک ضمیر (Pronoun) است
اینجا قانون بسیار سختگیرانهتر است! اگر مفعول شما یک ضمیر مفعولی باشد (مانند me, you, him, her, it, us, them)، شما فقط و فقط یک انتخاب دارید:
ضمیر مفعولی باید حتماً بین دو بخش فریزال ورب قرار بگیرد.
قرار دادن ضمیر بعد از فریزال ورب کاملاً غلط است و در انگلیسی غیرطبیعی به نظر میرسد. این یکی از رایجترین اشتباهات زبانآموزان است.
به مثالهای زیر دقت کنید:
فعل: Turn off (خاموش کردن)
- مفعول: it (اشاره به a lamp)
- جمله صحیح: Please turn it off.
- جمله غلط:
Please turn off it.
فعل: Give back (پس دادن)
- مفعول: it (اشاره به my book)
- جمله صحیح: You must give it back.
- جمله غلط:
You must give back it.
فعل: Wake up (بیدار کردن)
- مفعول: him (اشاره به a person)
- جمله صحیح: The noise woke him up.
- جمله غلط:
The noise woke up him.
چگونه فریزال ورب جداشدنی را از جدانشدنی تشخیص دهیم؟
متأسفانه، هیچ قانون صد درصدی برای تشخیص اینکه یک فریزال ورب جداشدنی است یا نه، وجود ندارد. بهترین راه، تمرین، مطالعه و به خاطر سپردن آنها در طول زمان است. با این حال، چند راهنما وجود دارد که میتواند به شما کمک کند:
- استفاده از دیکشنری: یک دیکشنری خوب (مانند Longman, Oxford یا Cambridge) همیشه مشخص میکند که یک فریزال ورب جداشدنی (separable) است یا نه. معمولاً با علامتی مانند (sth) یا (sb) بین دو بخش فعل این موضوع را نشان میدهند. برای مثال: put (sth) off.
- قانون کلی افعال حرکتی (Transitive vs. Intransitive): بسیاری از فریزال وربهای جداشدنی، افعال متعدی (Transitive) هستند؛ یعنی به مفعول نیاز دارند تا معنای آنها کامل شود. در مقابل، بسیاری از افعال جدانشدنی، لازم (Intransitive) هستند و مفعول نمیگیرند (مانند grow up, show up, get up).
- تجربه و مطالعه: هرچه بیشتر با زبان انگلیسی در تماس باشید، فیلم ببینید، کتاب بخوانید و به مکالمات گوش دهید، به طور ناخودآگاه با ساختار این افعال آشناتر میشوید.
لیستی از فریزال وربهای جداشدنی رایج
در اینجا لیستی از پرکاربردترین فریزال وربهای جداشدنی به همراه معنی و مثال برای هر کدام آورده شده است. سعی کنید این لیست را به خاطر بسپارید.
| فریزال ورب | معنی | مثال (جدا شده با ضمیر) |
|---|---|---|
| Bring up | مطرح کردن (یک موضوع)، بزرگ کردن (فرزند) | Don’t bring it up at the meeting. |
| Call off | لغو کردن | They had to call it off due to the rain. |
| Clean up | تمیز کردن | I need to clean it up before my parents arrive. |
| Fill out | پر کردن (فرم) | Please fill this form out. / Please fill it out. |
| Find out | فهمیدن، کشف کردن | I need to find it out for myself. |
| Give away | بخشیدن، اهدا کردن | She decided to give her old clothes away. |
| Give up | تسلیم شدن، دست کشیدن از | Don’t give it up! You’re so close. |
| Look up | جستجو کردن (اطلاعات در کتاب یا اینترنت) | If you don’t know the word, look it up. |
| Make up | ساختن (داستان)، آشتی کردن | He made the whole story up. |
| Put off | به تعویق انداختن | We have to put the meeting off until next week. |
| Take out | بیرون بردن (زباله، کسی برای شام) | Can you take the trash out? / Can you take it out? |
| Throw away | دور انداختن | Don’t throw it away; I might need it. |
| Try on | پرو کردن (لباس) | I’m going to try these shoes on. / I’ll try them on. |
| Turn down | کم کردن (صدا)، رد کردن (پیشنهاد) | Could you turn the music down? / Please turn it down. |
اشتباهات رایج در استفاده از فریزال ورب جداشدنی
برای تسلط کامل بر این مبحث، باید از اشتباهات رایج آگاه باشید و از آنها دوری کنید. در اینجا به دو مورد از بزرگترین اشتباهات اشاره میکنیم:
اشتباه شماره ۱: قرار دادن ضمیر مفعولی بعد از فعل
همانطور که قبلاً تاکید شد، این بزرگترین و رایجترین اشتباه است. به یاد داشته باشید ضمیر همیشه باید در وسط قرار گیرد.
- غلط:
I will pick up you at 8. - صحیح: I will pick you up at 8.
اشتباه شماره ۲: جدا کردن یک فریزال ورب جدانشدنی
برخی زبانآموزان به اشتباه فکر میکنند همه فریزال وربها جداشدنی هستند و سعی میکنند یک فعل جدانشدنی (Inseparable) را از هم جدا کنند.
برای مثال، look after (مراقبت کردن) یک فریزال ورب جدانشدنی است.
- غلط:
Can you look my cat after while I’m away? - صحیح: Can you look after my cat while I’m away?
جمعبندی نهایی
فریزال وربها بخش جداییناپذیر زبان انگلیسی محاورهای و رسمی هستند و یادگیری آنها برای رسیدن به سطح پیشرفته ضروری است. کلید اصلی درک فریزال ورب جداشدنی در به خاطر سپردن قانون جایگاه مفعول است:
- اگر مفعول اسم است: میتوانید آن را بین دو بخش فعل یا بعد از آن قرار دهید. (مثال: turn the TV on یا turn on the TV)
- اگر مفعول ضمیر است: باید آن را حتماً بین دو بخش فعل قرار دهید. (مثال: turn it on)
بهترین راه برای تسلط بر این ساختار، تمرین مداوم است. سعی کنید جملاتی با فریزال وربهای جداشدنی که در این مقاله یاد گرفتید بسازید و از آنها در مکالمات روزمره خود استفاده کنید. هرچه بیشتر از آنها استفاده کنید، کاربردشان برای شما طبیعیتر و آسانتر خواهد شد.
